Çoğu açıklama tipik olarak önce arz kavramını açıklamaya odaklanır. Ancak talebi anlamak çoğu için daha sezgiseldir ve bu nedenle bundan sonrasını anlamamıza kolaylık sağlayacaktır.
Yukarıdaki grafik, bir malın fiyatı ile talebi arasındaki en temel ilişkiyi tüketici açısından göstermektedir. Bu aslında arz eğrisi ile talep eğrisi arasındaki en önemli farklardan biridir . Üreticinin bakış açısından arz grafikleri çizilirken, talep tüketici açısından tasvir edilmiştir.
Esasen, herkes kolaylıkla TV alabileceği için, bu ürünlere olan talep de yüksek olacaktır. Öte yandan, bir televizyonun fiyatı 25.000 TL olursa, bu ürünü nadir kişiler alacaktır. Çünkü sadece zenginler satın alabilecektir. Çoğu insan bu fiyata TV satın almak istese de, onlara olan talep son derece düşük olacaktır.
Arz eğrisi benzer bir şekilde çalışır. Ancak tüketiciden ziyade üreticinin perspektifinden fiyat ilişkisini dikkate alır.
Bir ürünün fiyatı arttığında, üreticiler daha fazla kar elde etmek için ürünün daha fazlasını üretmek isterler. Benzer şekilde, fiyatlar düştüğünde, üreticiler nihai malı sattıktan sonra girdi maliyetlerini karşılayamayabilecekleri için üretim yavaşlayacaktır. Televizyon örneğine dönecek olursak, eğer bir TV üretmek için girdi maliyetleri lirayken buna artı değişken işçilik maliyetleri de var diyelim, televizyonun satış fiyatı 1.000 liranın altına düştüğünde üretim oldukça kârsız olacaktır.
Öte yandan, fiyatlar yükseldiğinde, üreticiler daha fazla kar etmek için üretim seviyelerini artırmaya teşvik edilir. Örneğin, televizyon fiyatları 1.000 liraysa, üreticiler diğer üretimlerinin yanında ek olarak televizyon üretmeye odaklanabilir. Ancak TV’nin satış fiyatını 25.000 liralara çıkarmak, üreticiye fayda sağlayacak ve daha fazla TV yapma teşviki sağlayacaktır. Maksimum miktarda kar arama davranışı, arz eğrisini yukarı doğru eğimli olmaya zorlar.
Teorinin altında yatan varsayım, üreticinin fiyat alıcı rolünü üstlenmesinde yatmaktadır. Ürün fiyatlarını dikte ettirmek yerine, market ve üretici verilen fiyata göre ne kadar ürün üretmesi gerektiğini belirlemelidir. Talep eğrisinde, tekelci piyasalarda optimal senaryolar her zaman geçerli değildir .
Denge Noktasını Bulma
Tüketiciler tipik olarak en düşük maliyeti ararlarken, üreticiler yüksek fiyattan olabildiğince fazla ürün çıkarmak isterler. Doğal olarak, bir tüketicinin bir mal için ödeyeceği ideal fiyat “sıfır TL” olacaktır. Bununla birlikte, üreticiler iş dünyasında kalamayacakları için böyle bir fenomen gerçekleştirilemez. Üreticiler, mantıklı olarak ürünlerini mümkün olduğu kadar satmaya çalışırlar. Ancak fiyatlar makul olmadığında tüketiciler tercihlerini değiştirecek ve üründen uzaklaşacaktır. Her iki tarafın da tüketicilerin ve üreticilerin yararına devam eden ticari işlemlere devam edebileceği uygun bir denge sağlanmalıdır. (Teorik olarak, üreticilerin ve tüketicilerin maksimum birleşik fayda düzeyine ulaşmasıyla sonuçlanan optimum fiyat, arz ve talep hatlarının kesiştiği fiyatta ortaya çıkar.
Hukuk mu Teori mi?
Arz ve talep yasası, aslında Adam Smith tarafından 1776’da popüler hale getirilen bir ekonomik teoridir. Arz ve talep ilkelerinin piyasa davranışını tahmin etmede çok etkili olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, hem mikroekonomik hem de makroekonomik düzeyde piyasaları etkileyen birçok faktör vardır. Arz ve talep, piyasa davranışına büyük ölçüde rehberlik eder, ancak bunu doğrudan belirlemez.
Arz ve talep yasalarına bakmanın bir başka yolu da onları bir rehber olarak görmektir. Piyasa koşullarını etkileyen sadece iki faktör olmakla birlikte, çok önemli faktörlerdir. Smith bu iki faktörden, serbest bir piyasayı yönlendiren görünmez el olarak bahsediyor. Bununla birlikte, ekonomik ortam serbest bir piyasa değilse, arz ve talep neredeyse hiç bir etkisi yoktur. Sosyalist ekonomik sistemlerde , hükümetler arz veya talep koşullarını dikkate almaksızın, emtia fiyatlarını belirler.
Bu ise bir çok soruna sebep olacaktır. Çünkü hükümet arz veya talebi her zaman kontrol edemez. Venezuela’nın 2010 yılında gıda kıtlığı ve yüksek enflasyon oranlarını incelerken bunu açıkça görüyoruz .Ülke, gıda tedarikini özel satıcılardan devralıp ve fiyat kontrolleri kurmaya çalışsa da, sonuç olarak fena bir kıtlık ve yolsuzluk suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı. Arz ve talep Venezuela’daki durumu çok etkiledi, ancak nu tek etki değildi.
Arz ve talep ilkeleri, yüzyıllar boyunca farklı piyasa koşullarında defalarca örneklenmiştir. Bununla birlikte, mevcut ekonomi hiç olmadığı kadar küreseldir ve makroekonomik güçleri tahmin etmek zor olabilir. Arz ve talep etkili göstergelerdir, ancak bunlar somut tahminler veremez.
Dipnot
Arz ve talep teorisi, yalnızca televizyon ve tişört gibi fiziksel ürünlerle değil, aynı zamanda ücret ve işçi hareketleriyle de ilgilidir. Daha gelişmiş mikro ve makro ekonomi teorileri, genellikle ekonomi fazlası, para politikası, dışsallıklar, toplam arz, mali teşvik, esneklik ve eksiklikler gibi kavramları doğru bir şekilde göstermek için arz ve talep eğrisinin varsayımlarını ve görünümünü ayarlar. Bu daha karmaşık konuları öğrenmeden önce, arz ve talep doğru bir şekilde anlaşılmalıdır.
