Ex Machina Film İncelemesi

Bir köle olduğun gerçeği neo. Sen de herkes gibi bir köle olarak doğdun. Dokunamadığın tadamadığın ya da koklayamadığın bir hapisanedesin. Beyninin içi bir hapisane. Ne yazık ki, matrix’in ne olduğu kimseye anlatılamaz. Bunu kendin görmek zorundasın. Bu senin son şansın. Bundan sonra, bir geri dönüş olmayacak. Mavi hapı alırsan, bu hikaye sona erer, yatağında uyanırsın ve istediğin her neyse ona inanırsın. Kırmızı hapı alırsan harikalar diyarında kalırsın. Ben de sana tavşan deliğinin gittiği yerleri gösteririm. Unutma… Sana vadettiğim tek şey gerçek. Fazlası değil…

Matrix(Wachowski Kardeşler)

Alex Garland’ın Ex Machina’sı için, saf bir bilim kurgu diyebiliriz. Günümüzde bulunabilecek yeni fikirlerin azlığından mı olsa gerek yoksa yapımcı ve yönetmenlerin kolaya kaçmasından mı, pek de göremiyoruz artık böyle yapımlar. Korku ve aksiyon filmleri üzerine eklenmiş bilim kurgu öğeleri ile üretilmiş filmler dolduruyor ekranlarımızı. Bu hibrit türün de takipçisi olarak, sözlerim yanlış anlaşılmasın ama; iyi fikirlerin ve bu fikirleri yansıtmayı başaran Alex Garland gibilerin karşısında saygı ile eğiliyorum.

Garland’ı Sunshine(Gün Işığı) ve 28 Days Later…(28 Gün Sonra) gibi çok başarılı iki filmin senaryo yazarlığından da hatırlayacaksınız. Bu filmlerde oldukça başarılı bulduğum yönetmenlerden Dany Boyle ile çalışmanın getirdikleri ile yeni bir sayfa açmak, yeni bir mücadeleye girmek istemiş gibi gözüküyor. Elon Musk/Bill Gates kırması bir programcı olan Nathan’ın ürettiği yapay zekadan temelini alan bir film olan Ex Machina, şaşırtıcı olmayan sonuna rağmen; her sahnenin ve repliğin senaryo ile olan mükemmel harmonisiyle son dakikasına kadar bizi ekran başına kilitliyor.

Nathan(Oscar Isaac), ürettiği Ava(Alicia Vikander) adlı kadın robotun, kendine ait bir bilince ve farkındalığa sahip olup olmadığını test etmesi için Caleb’i(Domhnall Gleeson) malikane/atölyesine davet eder. Caleb, Nathan’ın firmasında çalışan yetenekli bir programcıdır. Sonraki süreçte, Caleb ile Ava’nın bir camın arkasından diyalogları bir kitabın farklı bölümleriymiş gibi bize aktarılır. Caleb bu diyalogları Nathan ile paylaşır. Bazen yanlarında Nathan’ın İngilizce bilmediğini söylediği, dilsiz bir geyşa havasındaki hizmetçisi Kyoka da olur.

Ex Machina’ da kadın ve erkek kimliklerinin, erkek egemen toplum ve belki de Nathan’in değimi ile doğa tarafından inşası ile yüzleştiriyor bizi Garland ve çevremizdeki geleneksel kadınlara bakarak; Ava’nın milyarlarcasının, zaten üretilmiş olduğunu fark etmemizi sağlıyor. Zayıflatılmış, korkutulmuş, muhtaç bırakılmış… Tam da erkeğin istediği, birinin kol kanat germesine ihtiyaç duyan kadın. Evliliği bir kurtuluş, çocuk bakmayı mutluluk ve hatta aldatılmayı normal gören kadın…

Gerçek bir bilince sahip, hayalinizdeki erkek veya kadını bulan bir algoritma ile tasarlanmış bir robota âşık olabilir miydiniz? Peki, zaten hangimizin ilişkisi bir algoritma mantığı ile çalışmıyor ki? Önce kendimize bakarak bir değer algoritması oluşturmuyor muyuz? Daha sonra değerimiz ölçüsünde bir arayışa geçiyoruz. Erkeksek bir kadının sıralama algoritmasına giriyoruz, kadınsak en iyi değer algoritması ile en iyiye ulaşma çalışıyoruz.  Peki sıralamada en üste çıktığınızı veya en iyinin size geldiği bir algoritma neden olmasın? Bu film üzerine yaptığımız bir söyleşi de birkaç mantıklı karşı görüşle karşılaştım. Bunlardan en dikkat çekicileri: Bir robotla soy devamının mümkün olamayacağıydı. Bir diğeri de robotların toplumsal hayatta bir konumunun olmamasının onları çekici kılmayacağıydı. Sanırım birinci durum erkeklerin büyük bir çoğunluğu için problem oluşturacaktır. İkinci durum ise kadınların büyük bir çoğunluğu için. Kodlanmış toplumsal roller mi dediniz!

Senaryosu ve senaryoyu işleyişi ile bizi büyüleyen Garland, ikili diyaloglarda birçok soyut ve sanatsal yapıya gönderme yaparken kullandığı basit dille sıradan sinema izleyicisini de kaybetmemeyi başarıyor. Oyunculukların da başarılı olduğu filmde Oscar Isaac, nerd gözükmemeye çalışan nerd rolünde büyüleyici. Final her ne kadar beklenildiği gibi olsa da eşsiz anlatım dokunuşları ile kalbimizi çalmayı başarıyor. Bu sebeple Garland’ın önünde bir daha saygı ile eğilerek yazımı nihayete erdiriyorum.