Gluten Zararlı mı? Faydalı mı?

Çölyak hastalarının ve Gluten duyarlılığı olanların uzak durması gereken bu proteinden sağlıklı insanlar da kaçmalı mı?

Mehmet Akif Nisan 1, 2021

0 402 2 dakika okuma süresi

Buğday Ekmeği — Buğday ve yulaf unu gibi hamur işlerinde bolca gluten bulunur.

Gluten konusunda bilim insanları da doğal beslenme yolları arayan insanları da şu an ikiye bölünmüş durumda. Önemli sayıda bilim insanına göre sağlıklı olanların yani glutene karşı her hangi bir duyarlılığı olmayanların çok da uzak durması gereken bir protein değil. Bir çok insan glutensiz diyet yolunu tercih ediyor. Bu şekilde beslenmenin insan sağlığına herhangi bir zararı ise yok. Gluten buğday, çavdar ve arpa gibi tahıllarda bol miktarda bulunmakta. En çok tüketilen ise sofralarımızın olmazsa olmazı olan buğday. Kültürümüz gereği buğday ürünleri et ile birlikte oldukça fazla tüketilmekte.

Gluten nedir — Gluten: Gliadin ve Glutenin isimli suyla birleştiğinde tutkal gibi yapışan 2 adet molekülden oluşur

Gluten glutenin ve gliadin olmak üzere iki temel proteinden oluşmakta ve bunlardan zararlı olarak düşünülen ise gliandir. Peki gluten isminin nereden geldiğini duyanlarınız olmuştur. Çoğumuz gluo isimli yapıştırıcıyı duymuş veya kullanmış olabiliriz. Bu protein de yapıştırıcı özelliğinden ismini almış. En önemli özelliği unu su ile karıştırdığımızda un tanelerini tutkal gibi birbirine yapıştırıp ilginç şekilde güzel ve kıvamlı pişmesini sağlamak. Buğday alerjisi ve çölyak hastalarının glutenden uzak durması gerekir.

Çölyak Hastalığı

Bilindiği üzere bağırsakların iç yüzeyi yüzey alanını genişletmek üzere villus kıvrımlarıyla doludur. Bu ise besinlerin ve sıvıların daha iyi emilmesini sağlamaktadır. Çölyak hastalarında ise alerjik sebeplerden dolayı bu kıvrımlar azalmakta ve yeterli besin ve sıvı alınamamaktadır. Gluten vücuda girdiği andan itibaren vücudun bağışıklık sistemi hem glutene hem de bağırsak yüzeyine saldırdığı için kısır döngü oluşur ve bağırsaklar ciddi anlamda zarar görür. Böylece vücudu korumaya çalışan bağışıklık sistemi daha da çöker. En çok görülen rahatsızlıklar ise sindirim rahatsızlığı, ince ve kalın bağırsakta doku hasarı, karında şişkinlik, devam eden ishal – kabızlık, sürekli baş ağrısı, aşırı yorgunluk, rahatsız edecek derecede deri döküntüleri, depresyon, aşırı kilo kaybı ve kötü kokulu dışkı.

Çölyak olmayan gluten duyarlılığı

Çölyak hastası olmadığı halde glutene kötü anlamda aşırı duyarlı insanlar da oldukça fazla. Bu tip kişilerinin glutensiz bir diyet yapmaları sağlıklarına hızlıca kavuşmalarına vesile olacaktır. Glutene karşı duyarlı insanlarda en çok görülen rahatsızlıklar diyare, mide ağrısı, aşırı yorgunluk, karında şişkinlik ve depresyon olarak görülmekte. Bazı uzmanlar ise bu konuda diğerlerinden ayrılıyor. Çünkü bunlara göre bu rahatsızlık tamamen psikolojik bir rahatsızlık. Yani rahatsızlığın sebebi glutenden farklı gıdalar da olabilir düşüncesindeler. Bazı deneyler de bunu ortaya koymakta ve haklılığını göstermekte.

İrritabl bağırsak sendromu

İrritabl bağırsak sendromu sindirim sistemi bozukluğu. En önemli belirtileri karın ağrısı, kramp, şişkinlik, gaz ve diyare gibi semptomlar. Glutensiz bir diyet bu tip rahatsızlığı olanlara iyi gelmektedir.

Buğday alerjisi

Buğday alerjisi genellikte gluten tüketiminden sonra tetiklenmekte. Glutensiz bir diyet ile bu rahatsızlığı yenebilirsiniz. Eğer bu rahatsızlıklardan birini yaşıyor, çölyak veya başka bir rahatsızlıktan şüpheleniyorsanız hemen doktorunuza başvurup bir sağlık kuruluşunda tetkik yaptırmanız gerekebilir. Çölyak hastalığınız yoksa buğday ya da gluten alerjinizi deneme yanılma metoduyla çözebilirsiniz.