Optogenetik: Kör bir adam, gözüne bir alg geni eklendikten sonra nesneleri algılayabildi
58 yaşındaki bir adam kördü ve gece mi gündüz mü olduğunu güçlükle algılayabiliyordu. Retinalarından birine ışığa duyarlı moleküller eklemek üzere gen terapisi aldı. Sonra masanın üzerine yerleştirilmiş bir defteri bulabildi.
Avrupa ve ABD’deki bilim adamları, bir kişinin görme yeteneğini geliştirmek için optogenetiğin ilk başarılı kullanımı olarak tanımladıkları şeyi bugün açıklıyorlar. Başarı, alglerden bir genin adamın retinasına sokulmasını içeriyor.
Basel Üniversitesi’nde araştırmayı yöneten profesör Botond Roska, gazetecilerle yaptığı bir konferans görüşmesinde, “Yeni bir alanın doğduğunu düşünüyorum” dedi.
Nature Medicine’deki yazarlar, hastanın 40 yıl önce retinitis pigmentosa adı verilen, fotoreseptörlerin yani retinadaki ışığa duyarlı hücrelerin hastalıkla beraber görme yetisini kaybettiğini söylüyorlar.
Doktorlar, adamın gözlerinden birine ışığa duyarlı bir molekül eklemek için gen terapisini kullandılar. Ekledikleri kırmızı (chrimson) adı verilen gen, güneş ışığını algılayabilen ve ona doğru hareket edebilen tek hücreli bir alg türünden geliyor.
Roska, geni ekleme fikrinin, ganglion adı verilen retina hücrelerinin, ışığa tepki verebilmeleri ve beyne görsel sinyaller gönderebilmelerinden geldiğini söylüyor.
Fransız bir şirketi tarafından finanse edilen GenSight Biologics adı verilen strateji, hastaların ortamdaki ışık kontrastlarını yakalayan bir dizi elektronik gözlük takmasını ve ardından bu kırmızı geni tetikleyen sarı-turuncu ışığın belirli dalga boyunu kullanarak retinaya yüksek yoğunlukta bir görüntü yansıtmasını gerektiriyor.
İlk Deney bununla sınırlı değil
Deneyde baş rol oynayan ve GenSight’ın kurucularından olan Pittsburgh Üniversitesi’nden bir araştırmacı olan José-Alain Sahel’e göre, kör adam ilk başta hiçbir etki görmedi, ancak yavaş yavaş gözlük takarken şekiller gördüğünü bildirmeye başladı. Sahel, hastayı “optogenetikten yararlanan ilk kişi” olarak tanımlıyor.
Adam eğitimle önündeki masaya bir defter konup konulmadığını algılayabildi. Her zaman doğru olmasa da önüne koyulan koyu renkli bardakları da sayabiliyordu.
Optogenetik, ışığa duyarlı moleküllerin beyin hücrelerine eklendiği hayvanlar üzerinde yapılan sinirbilim deneylerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ardından, fiber optik kablolar aracılığıyla iletilen ışık darbelerini kullanarak, araştırmacılar belirli sinirlerin tetiklenmesine ve bazı durumlarda belirli davranışlar göstermesine neden oluyor.
Teknik bir körlük tedavisi olarak, Teksaslı bir kadının daha sonra Allergan tarafından satın alınan RetroSense adlı küçük bir şirket tarafından optogenetikle tedavi uygulanan ilk kişi olmasıyla 2016 yılında başladı . Allergan yetkilileri daha sonra bazı hastaların karanlık bir odada parlak bir pencereyi algılamak gibi ışık gördüğünü iddia etmesine rağmen, bu çalışmanın sonuçları hiçbir zaman kamuya açıklanmadı .
Cambridge, Massachusetts’te bir girişim olan Vedere Bio da optogenetik tedaviler geliştiriyor.
Roska ve Sahel’e göre, GenSight sponsorluğunda yürütülen klinik deneyde birkaç hasta tedavi edildi, ancak yalnızca bugün açıklanan adam gözlükleri kullandı.
Hastaya geri yüklenen görme düzeyi son derece sınırlı kaldı. Ayrıca gözlük aracılığıyla gördüğü nesne tek renklidir ve çözünürlük, okumak, hatta bir nesneyi diğerinden ayırt etmek için yeterince yüksek değildir.
Araştırmacılar, gözlüklerin büyük olasılıkla geliştirileceğini ve daha fazla eğitimle adamın şu anda gördüğünden daha fazlasını görebileceğini söyledi. Sahel, “Ulaşacağımız teknolojnin seviyesini tahmin etmek imkansız” diyor.
