Daha önceki yazılarımızda Borsa meraklıları için Temel Analiz Nedir? ve Teknik Analiz Nedir? yazılarını paylaşmıştık. Borsada hisse alıp satarken nelere dikkat etmemiz gerektiğini anlatmıştık. En çok kullanılan teknik formasyonları da elimizden geldiğince buradan paylaşmıştık. Eğer zamanım yok portföyümü yönetemem diyorsanız veya işi uzmanına bırakmak lazım diyorsanız Yatırım Fonları tam size göre bir birikim aracı olabilir. Bu yazımızda sizlere yatırım fonlarının neler olduğunu ve işleyişinin nasıl olduğunu anlatacağız. Ayrıca bu fonları nereden ve nasıl alırız sorularına da yanıt arayacağız.
Yatırım Fonu Nedir?
Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı hisse senedi, tahvil/bono, özel sektör borçlanma araçları, ters repo gibi sermaye piyasası araçlarından ve altın ile kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Yani daha basite indirgemek gerekirse, sizden aldığı paraları yine sizin istediğiniz sektörde ve yatırım araçlarında değerlendiren bir sistemdir. Eğer siz borsaya girmek istiyorsanız ama hangi hisseleri seçeceğinizi bilmiyorsanız, hisse senedi yoğun fonlarından birine yatırım yapabilirsiniz. Veya teknolojiye yatırım yapmak istiyorsanız yine teknoloji ağırlıklı fonlardan birini seçip yatırım yapabilirsiniz. Böylece hangi hisse senedini alacağınıza siz değil o fonun profesyonel uzmanları karar verir. Fon yöneticileri bir hisse değil, hisselerden oluşan bir sepet yaparlar. Böylece riski aza indirip kazancı artırmaya çalışırlar. İsterseniz bir örnekle daha detaylı anlatalım:
Borsada yatırım yapmak için biraz bütçe ayırdınız diyelim. Türk borsası BİST endeksinde yüzlerce hisse var. Siz enerji sektöründe olan hisselere yatırım yapmak istiyorsunuz. Ama hangisini seçeceğinizi bilmiyorsunuz. İşin içinden çıkamadınız. Karar veremediniz. Güvendiğiniz bir banka veya aracı kurumların fonlarını incelemeye başlıyoruz. Bu arada yatırım fonları SPK (Sermaye Piyasası Kurumu) tarafından onaylıdır. Yani güvenilir yatırım araçlarıdır. Fonlardan enerji sektörü ile ilgili olan fonun açıklamasını detaylarını okuyup satın alabiliriz. Böylece onlarca enerji hissesinden hangisini ne zaman alıp ne zaman satacağımıza bizim yerimize uzmanlar karar veriyor. Bize de sadece fonun performansını izlemek kalıyor. Şimdi gelelim işin detaylarına:
Yatırım Fonu Çeşitleri Nelerdir?
Biz yukarda borsadan bir örnek verdik ama daha bir çok fon çeşidi vardır.
Genelde riski az ve riski fazla olarak gruplandırılırlar
- Likit Fon
- Hisse Senedi Fonu
- Hazine bonosu ve devlet tahvili
- Yabancı Menkul Kıymetler Fonu
- Altın Fonu
- Kıymetli Madenler Fonu
- Sektör Fonu, Grup Fonu
- İştirak Fonu
- Gayrimenkul Yatırım Fonu
- Girişim Sermayesi Yatırım Fonu
- Borsa Yatırım Fonları
- Emeklilik Yatırım Fonları
- Karma Fon
- Değişken Fon
- Korunma Amaçlı Fon
- Garantili Fon
- Fon Sepeti
- Serbest Yatırım Fonları
Yani yatırımları altın fonlarında, kıymetli maden fonlarında, likit fonlarda, hazine bonosu fonlarında değerlendirebiliriz. Peki bunların ne farkı var derseniz risk oranları farklı. Örneğin Hazine Bonosu fonlarının getirileri düşüktür. Çünkü riskleri yok denecek kadar azdır. Hisse senedi fonlarının getirileri çok yüksek olabilir ama riskleri de o derece fazladır. Risk alma durumumuza göre seçim yapmamız gerekiyor.
Yatırım Fonları Nereden Nasıl Alınır? Nasıl Satılır?
Bu fonları bankalardan, aracı kurumlardan, sertifikalı sigorta şirketlerinden, emekli sandıklarından alabilirsiniz. Daha çok bankalara güvenildiği için genelde bankalardan alıyoruz. İnternet şubesi hesabınıza girdiğinize yatırım menüsü altında fonlar bölümünde fon listesini bulabilirsiniz. Fonların içinde hangi enstrümanların olduğunu ve detaylı özelliklerini tefas.gov.tr adresinden inceleyebilirsiniz. Ayrıca bu adreste fonların karşılaştırmasını yapabilirsiniz. Haftalık, aylık, 3 aylık gibi detaylı grafiklerini performanslarını da inceleyebilirsiniz.
Örnek olması için bir fonu beraber inceleyelim.
İnceleyeceğimiz fon IPJ – İŞ PORTFÖY ELEKTRİKLİ ARAÇLAR KARMA FON olsun.
Bu fon Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu’nda (TEFAS) işlem gördüğü için tüm bankalardan ve aracı kurumlardan alınıp satılabilir. Bankanın veya aracı kurumun Tefas’ta işlem görmeyen fonları da olabilir. Buna dikkat etmek gerekir. Fonun analizi için tefas.gov.tr adresine gidip, analiz ediyoruz.
Fonun işlem gören son fiyatını, kaç adet olduğunu, toplam değerini görebiliriz. Ayrıca bu fona kaç kişi sahip ve fonlar içerisindeki pazar payı nedir yine buradan öğrenebiliriz.
Fonumuzun dönemlik getirisi nedir?
İstediğimiz tarihler arasındaki grafiğini detaylı olarak görebiliriz. IPJ fonu son bir yılda %104,5 oranında getiri sağlamış. Son 6 ayda ise %23 getiri sağlamış. Son bir aylık performansı %-0,15 olmuş. Yani değer kaybetmiş. Fakat yatırım fonları çok uzun vadeli yatırımlar olduğunu unutmamak gerekir.
Fonda hangi yatırım araçları var?
Elektrikli araçlar fonu olduğu için, sepetin büyük bir kısmı yabancı hisse senedinden oluşuyor. Bu hisselerin ne olduğunu belirli zamanlarda yöneticiler KAP’ta açıklıyorlar. Bu fonun çok detaylı özelliklerini yine kap.org.tr den inceleyebiliriz.
Almaya karar verdiğimiz fon için alış emrini saat 14.00 dan önce verirsek ertesi günkü açılış fiyatı ne ise o fiyattan alabiliyoruz. 14.00’dan sonra verilen alış emirleri ise T+2 dediğimiz iki gün sonra alım gerçekleşiyor. Satmak istediğimizde yine aynı şekilde T+2 gün sonra hesabımıza geçiyor.
Yatırım Fonlarının Avantajları Nelerdir?
Bu fonlar profesyonel finansçılar tarafından yönetilirler. Yani temel analiz, teknik analiz, teknik formasyonlar konularında uzman kişiler sepete ne zaman hangi hisseyi ekleyeceklerini bilirler. Bu nedenle sürekli piyasaları takip etmek zorunda kalmayız. Unutmayalım ki fonumuzun getirisi yüksek olursa fon yöneticileri ve aracı kurum da o derece kazanç elde edecektir. Bu nedenle fonların yönetimi gerçekten profesyonel kişilerce yapılmaktadır.
Bir başka ve bizce en önemli kısmı yabancı hisselere ve enstrümanlara da yatırım imkanı vermesi. Mesela yukarda incelediğimiz fon, elektrikli araçlara yatırım yapan şirketleri sepetine eklemiş. Bizim araştırmamıza incelememize gerek kalmayacak.
Fonlar hakkında detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Sormak istediğiniz sorular için yorumlarınızı bekliyoruz.
